7. Hỗn hợp bê tông

7.1 Vật liệu sản xuất bê tông

7.1.1 Yêu cầu chung

7.1.1.1 Vật liệu để sản xuất bê tông phải đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật theo các tiêu chuẩn hiện hành, và các quy định bổ sung của thiết kế.

7.1.1.2 Vật liệu trong quá trình lưu kho, vận chuyển và sản xuất bê tông cần tránh bị nhiễm bẩn, lẫn các cỡ hạt, lẫn các chủng loại và tác động xấu của thời tiết.

7.1.1.3 Các loại vật liệu không phù hợp tiêu chuẩn hoặc không nêu trong tiêu chuẩn này chỉ được sử dụng để sản xuất bê tông nếu có luận cứ kinh tế – kỹ thuật và được sự chấp thuận của chủ đầu tư.

7.1.2 Xi măng

7.1.2.1 Xi măng phải thỏa mãn yêu cầu kỹ thuật của tiêu chuẩn: Xi măng pooc lăng – TCVN 2682:2020; xi măng pooc lăng hỗn hợp – TCVN 6260:2020; xi măng pooc lăng xỉ lò cao – TCVN 4316:2007; xi măng pooc lăng ít tỏa nhiệt – TCVN 6069:2007; xi măng pooc lăng hỗn hợp ít tỏa nhiệt TCVN 7712:2013; xi măng pooc lăng puzolan – TCVN 4033:1995; xi măng pooc lăng bền sulfat – TCVN 6067:2018.

CHÚ THÍCH: (i) Các loại xi măng dùng cho kết cấu bê tông cốt thép vùng biển lấy theo TCVN 9346:2012; (ii) Xi măng dùng cho kết cấu làm việc trong môi trường ăn mòn khác phải phù hợp TCVN 12251:2020 hoặc theo chỉ dẫn thiết kế.

7.1.2.2 Việc vận chuyển và bảo quản xi măng phải tuân theo TCVN 2682:2020. Không nên sử dụng xi măng nóng (nhiệt độ trên 70°C), xi măng bị vón cục hoặc đã lưu kho trên 60 ngày mà chưa kiểm tra lại mác.

7.1.2.3 Xi măng dùng để chọn thành phần bê tông chính thức phải có chứng chỉ chất lượng của nhà máy sản xuất và được thí nghiệm đầy đủ các chỉ tiêu chất lượng. Xi măng này nên chọn loại có tính chất trung bình, đại diện cho xi măng sẽ dùng để sản xuất bê tông sau này.

7.1.2.4 Các lô xi măng nhập về để sản xuất bê tông phải cùng nhà máy sản xuất; cùng loại và cùng mác (theo chứng chỉ) với xi măng đã dùng để chọn thành phần bê tông chính thức. Từ mỗi lô xi măng nhập về lấy một mẫu kiểm tra chất lượng (chỉ tiêu kiểm tra xem Bảng 16).

7.1.3 Cốt liệu bê tông

7.1.3.1 Cốt liệu lớn

1. Cốt liệu lớn bao gồm đá dăm đập từ đá thiên nhiên, sỏi thiên nhiên, sỏi dăm đập từ sỏi thiên nhiên, phải có chất lượng phù hợp yêu cầu của TCVN 7570:2006;
2. Kích thước hạt lớn nhất (Dmax, mm) của cốt liệu lớn không được vượt quá các giới hạn sau:
   • 1/5 kích thước nhỏ nhất giữa các mặt trong của ván khuôn;
   • 1/3 chiều dày tấm, bản;
   • 3/4 khoảng cách thông thuỷ giữa các thanh cốt thép liền kề;
   • 1/3 đường kính ống bơm, ống vòi voi đổ bê tông.
3. Bãi chứa cốt liệu lớn cần được đổ đống hoặc phân khoang riêng cho các cỡ hạt bằng vách cứng, đảm bảo thoát nước, không để bị lẫn tạp chất;
4. Cốt liệu lớn dùng để chọn thành phần bê tông chính thức được thí nghiệm theo TCVN 7572:2006 đủ các chỉ tiêu chất lượng. Cốt liệu này nên chọn loại có tính chất trung bình, đại diện cho cốt liệu lớn sẽ dùng để sản xuất bê tông sau này;
5. Các lô cốt liệu lớn nhập về để sản xuất bê tông phải cùng mỏ khai thác, cùng nhóm cỡ hạt và tính chất như cốt liệu lớn đã dùng để chọn thành phần bê tông chính thức. Mỗi lô khối lượng không quá 300 T hoặc 200 m³ cho từng cỡ hạt. Từ mỗi lô lấy một mẫu thí nghiệm kiểm tra chất lượng (chỉ tiêu thử xem Bảng 16).

7.1.3.2 Cốt liệu nhỏ

1. Cát tự nhiên cần có chất lượng phù hợp yêu cầu của TCVN 7570:2006; cát nghiền – TCVN 9205:2012;
2. Cát hỗn hợp tự nhiên – nghiền phải phối hợp từ nguồn cát tự nhiên phù hợp TCVN 7570:2006 và cát nghiền phù hợp TCVN 9295:2012. Sau khi phối hợp, cát hỗn hợp phải đạt các yêu cầu sau:
   • Mô đun độ lớn phải lớn hơn 2,0;
   • Hàm lượng bùn bụi sét phải không lớn hơn 1,5% đối với bê tông cấp cường độ trên B30, không lớn hơn 3,0% đối với bê tông cấp cường độ bằng hoặc thấp hơn B30.

   CHÚ THÍCH: Khuyến cáo phối hợp từ 40% đến 60% cát tự nhiên loại mịn (mô đun độ lớn 1,2–1,9) với phần còn lại cát nghiền loại thô (mô đun độ lớn 2,6–3,3).

3. Bãi chứa cát cần đổ đống hoặc phân khoang riêng cho các loại cát bằng vách cứng, đảm bảo thoát nước, chống gió bay, mưa trôi và không bị lẫn tạp chất;
4. Cát dùng để chọn thành phần bê tông chính thức cần được thử theo TCVN 7572:2006 đủ các chỉ tiêu chất lượng. Cát nên chọn loại có tính chất trung bình, đại diện cho cát sẽ dùng để sản xuất bê tông sau này;
5. Các lô cát nhập về để sản xuất bê tông phải cùng mỏ khai thác, cùng nhóm mô đun độ lớn và tính chất như cát đã dùng để chọn thành phần bê tông chính thức. Mỗi lô khối lượng không quá 500 T hoặc 350 m³ cho mỗi loại mô đun. Từ mỗi lô lấy một mẫu thí nghiệm kiểm tra chất lượng (chỉ tiêu thử xem Bảng 16).

7.1.4 Nước

Nước dùng để trộn và bảo dưỡng bê tông phải đảm bảo yêu cầu của tiêu chuẩn TCVN 4506:2012. Được dùng trực tiếp các nguồn nước sinh hoạt. Không được dùng nước thải của nhà máy, nước bẩn từ hệ thống thoát nước sinh hoạt, nước ao hồ, nước lẫn dầu mỡ, nước biển, nước lợ mà không qua thử nghiệm.

7.1.5 Phụ gia bê tông

7.1.5.1 Phụ gia hóa học phải phù hợp yêu cầu của TCVN 8826:2024 và không chứa ion clo.

7.1.5.2 Phụ gia khoáng tro bay phải phù hợp yêu cầu của TCVN 10302; xỉ hạt lò cao nghiền mịn – TCVN 11586:2016; silicafume, tro trấu nghiền mịn – TCVN 8827:2011.

7.2 Thành phần bê tông

7.2.1 Thành phần bê tông chính thức

7.2.1.1 Thành phần bê tông chính thức phải do phòng thí nghiệm (LAS-XD) lựa chọn. Thành phần bê tông chính thức cần xác định cho từng cấp cường độ (hoặc cấp cường độ kèm chỉ tiêu cơ lý khác) và phải được chủ đầu tư phê duyệt trước khi thi công bê tông. Mẫu biên bản phê duyệt thành phần bê tông chính thức tham khảo Phụ lục E – điều E.1.

7.2.1.2 Vật liệu cho thành phần bê tông chính thức nên chọn loại, nguồn gốc (mỏ khai thác hoặc nhà máy sản xuất), cấp chất lượng như vật liệu sẽ dùng để thi công bê tông sau này, cốt liệu được sấy khô hoặc để khô tự nhiên.

7.2.1.3 Thành phần bê tông chính thức có thể chọn theo các phương pháp khác nhau, nhưng phải đảm bảo các yêu cầu sau:

1. Hỗn hợp bê tông đạt độ sụt chỉ định tại vị trí đổ bê tông (Bảng 11); có độ tách nước, tách vữa trong giới hạn quy định của TCVN 9340:2012 (Phụ lục F); có nhiệt độ sau khi trộn, vận chuyển và tại nơi đổ theo quy định và không quá 35 °C; có sản lượng đủ 1 m³ và các tính chất khác theo quy định của thiết kế (tỷ lệ N/X, hàm lượng xi măng tối thiểu và các yêu cầu khác);
2. Bê tông mẫu đúc kích thước chuẩn, bảo dưỡng trong điều kiện chuẩn theo TCVN 3105:2022 đạt cường độ không nhỏ hơn Rm = 1,285*B (Rm – giá trị cường độ nén trung bình của bê tông quy đổi từ cấp cường độ chịu nén B, Bảng 12) và các chỉ tiêu cơ lý khác theo quy định thiết kế.

7.2.2 Thành phần bê tông hiện trường

7.2.2.1 Thành phần bê tông hiện trường là thành phần bê tông chính thức được hiệu chỉnh theo vật liệu thực tế. Các lô vật liệu nhập về để trộn bê tông (theo chứng chỉ chất lượng của nhà sản xuất và thí nghiệm kiểm tra chất lượng Bảng 16) phải có tính chất trong phạm vi sau:

1. Xi măng cùng loại (PC, PCB …), cùng nhà máy sản xuất, cùng mác (40, 50 hoặc 30), có cường độ không chênh quá 5% so với xi măng của TPBT chính thức;
2. Cát cùng loại (cát sông, cát nghiền hoặc cát hỗn hợp), cùng mỏ khai thác, có mô đun độ lớn chênh không quá 0,2 so với cát đã dùng ở TPBT chính thức;
3. Cốt liệu lớn cùng loại (granit, đá vôi, bazan hoặc sỏi), cùng mỏ khai thác, cùng tỷ lệ các cỡ hạt (0,5×1, 1×2, 2×4 hoặc phối hợp);
4. Phụ gia khoáng, phụ gia hóa học cùng tên gọi, hãng sản xuất và hiệu quả tác dụng.

7.2.2.2 Thành phần bê tông hiện trường phải do phòng thí nghiệm hoặc đơn vị sản xuất bê tông hiệu chỉnh, ghi trong hồ sơ trạm trộn và được đính kèm biên bản giao nhận hỗn hợp bê tông trộn sẵn.

7.2.2.3 Việc hiệu chỉnh thành phần bê tông hiện trường tham khảo Phụ lục E – điều E.2.

7.3 Trộn hỗn hợp bê tông

7.3.1 Thiết bị trạm trộn

7.3.1.1 Hỗn hợp bê tông dẻo các mác từ D1 đến D4 (độ sụt 10 mm trở lên theo TCVN 9340:2012) có thể trộn bằng máy trộn cưỡng bức hoặc máy trộn rơi tự do. Hỗn hợp vật liệu khô cần trộn trước tại trạm trộn bằng máy trộn cưỡng bức, trộn nước trong xe trộn từ 30 đến 40 phút trước khi đổ vào ván khuôn.

7.3.1.2 Băng chuyền, bồn chứa, gian máy trộn cần có mái che. Kho chứa cốt liệu nên được che nắng. Si lô, vít tải nên được sơn màu sáng để hạn chế bức xạ mặt trời làm tăng nhiệt độ hỗn hợp bê tông.

7.3.1.3 Ngoài hệ thống cấp nước thường, trạm trộn nên được trang bị thêm hệ thống cấp nước lạnh (chiller làm lạnh nước từ 2°C đến 3°C) để điều chỉnh nhiệt độ hỗn hợp bê tông vào thời tiết nóng. Các bình chứa, đường ống nước lạnh cần được bảo ôn.

7.3.1.4 Trạm trộn cần trang bị hệ thống thiết bị cân tự động cho xi măng, phụ gia khoáng, cát, đá (sỏi), nước và các chất phụ gia lỏng. Sai số cân không vượt quá các trị số ghi trong Bảng 13.

7.3.2 Thời gian trộn

7.3.2.1 Thời gian trộn hỗn hợp bê tông, tính từ lúc nạp liệu xong tới khi xả trộn, được xác định theo đặc trưng kỹ thuật của máy trộn hoặc tham khảo Bảng 14.

7.3.2.2 Khi khối lượng bê tông ít, có thể cân đong vật liệu thủ công và trộn bằng máy trộn dung tích nhỏ (100–250 lít) hoặc trộn tay. Hỗn hợp sau trộn phải đồng màu.

7.3.2.3 Để tránh hỗn hợp bám dính vào thùng trộn, cứ sau 2 giờ làm việc nên đổ vào thùng trộn toàn bộ cốt liệu lớn và nước của một mẻ, quay máy khoảng 5 phút, sau đó nạp các vật liệu khác và trộn tiếp theo thời gian đã quy định.

7.3.3 Nhiệt độ hỗn hợp bê tông trong quá trình trộn, vận chuyển và đổ không được quá 35 °C. Việc điều chỉnh nhiệt độ hỗn hợp bê tông tham khảo Phụ lục E – điều E.3.

7.4 Vận chuyển hỗn hợp bê tông

7.4.1 Công tác vận chuyển hỗn hợp bê tông từ nơi trộn đến nơi đổ cần đảm bảo các yêu cầu sau:

1. Sử dụng phương tiện vận chuyển hợp lý, tránh hỗn hợp bê tông bị phân tầng, bị chảy nước xi măng, bị dính nước mưa hoặc bị mất nước do gió và nắng;
2. Bố trí cơ số thiết bị, nhân lực, phương tiện vận chuyển phù hợp khối lượng, tốc độ trộn, đổ và đầm bê tông;
3. Thời gian cho phép vận chuyển (kể cả lưu giữ) hỗn hợp bê tông không có phụ gia tham khảo Bảng 15. Khi dùng phụ gia, thời gian này xác định bằng thí nghiệm (Phụ lục E – điều E.4) khi chọn TPBT chính thức;

4. Thùng chứa hỗn hợp bê tông cần được vệ sinh và rửa sạch sau mỗi ca sản xuất và trước các đợt dừng vận chuyển dài hơn 1 h.

7.4.2 Khi dùng xe bơm hoặc máy bơm, cần chọn TPBT thích hợp để hỗn hợp không bị tắc nghẽn hoặc phân tầng trên đường ống; cần vận chuyển hỗn hợp từ trạm trộn tới công trường bằng xe trộn và bơm vữa độ sụt cao đầu tiên để bôi trơn đường ống và duy trì chế độ bơm liên tục, nếu đứt quãng thì dừng không quá 20 min.

7.4.3 Khi vận chuyển bằng ô tô ben tự đổ thì hỗn hợp bê tông phải có độ sụt không quá 40 mm và chiều dày lớp bê tông trong thùng xe không nhỏ hơn 40 cm.

7.4.4 Khi vận chuyển bằng thùng chứa thì hỗn hợp bê tông không được đổ quá 90% dung tích thùng.

7.4.5 Khi vận chuyển bằng băng tải thì cần dùng băng tải cao su hình máng; góc nghiêng không quá 18° khi nâng và 12° khi hạ đối với hỗn hợp độ sụt tới 40 mm; không quá 15° khi nâng và 10° khi hạ đối với hỗn hợp độ sụt tới 80 mm; vận chuyển với tốc độ không quá 2,5 m/s; đổ hỗn hợp bê tông qua ống phễu thẳng đứng từ băng tải này sang băng tải khác hoặc từ băng tải vào khuôn.

7.4.6 Vận chuyển hỗn hợp bê tông bằng thủ công chỉ áp dụng với cự ly không xa quá 200 m. Hỗn hợp bê tông bị phân tầng trong quá trình vận chuyển cần trộn lại trước khi đổ vào ván khuôn.

7.5 Kiểm tra và nghiệm thu chất lượng hỗn hợp bê tông trộn sẵn

7.5.1 Kiểm tra

a) Tại trạm trộn, căn cứ vật liệu và thành phần bê tông chính thức được duyệt, hỗn hợp bê tông trộn sẵn cần được kiểm tra theo Bảng 16, ghi vào hồ sơ (nhật ký) sản xuất hỗn hợp bê tông.

b) Tại nơi đổ, trước khi đổ vào ván khuôn, hỗn hợp bê tông trộn sẵn cần được kiểm tra sự phù hợp về khối lượng và tính chất, lập thành biên bản giao nhận hỗn hợp bê tông trộn sẵn theo Phụ lục E – điều E.3.

7.5.2 Nghiệm thu

Hỗn hợp bê tông trộn sẵn được nghiệm thu khi có đủ các hồ sơ sau:

1. Hồ sơ chất lượng vật liệu, thành phần và tính chất bê tông trộn sẵn theo Bảng 16;
2. Biên bản giao nhận hỗn hợp bê tông trước khi đổ vào ván khuôn theo Phụ lục E – điều E.3;
3. Biên bản lấy và đúc mẫu các tổ mẫu bê tông phù hợp quy định 8.7.1;
4. Kết quả thí nghiệm cường độ nén và các tính chất khác của bê tông đạt quy định thiết kế.

8. Công tác thi công bê tông

8.1 Đổ bê tông

8.1.1 Trước khi đổ, bề mặt bê tông lót hoặc bê tông đổ trước, bao gồm cả các mối nối thi công, phải được làm sạch rác, bụi bẩn, dầu mỡ, lớp màng xi măng và phun ướt (nhưng không đọng nước).

8.1.2 Việc đổ bê tông phải đảm bảo các yêu cầu sau:

1. Không làm sai lệch vị trí cốt thép, vị trí ván khuôn và chiều dày lớp bê tông bảo vệ cốt thép;
2. Không dùng đầm dùi để dịch chuyển ngang bê tông trong ván khuôn;
3. Không cho thêm vật liệu, nước vào hỗn hợp bê tông khi vận chuyển và tại nơi đổ;
4. Đổ bê tông mới trước khi lớp bê tông trước đông kết để đảm bảo tính toàn khối;
5. Đổ bê tông liên tục cho tới khi xong kết cấu hoặc phần kết cấu theo biện pháp thi công đã duyệt.

8.1.3 Chiều cao đổ

8.1.3.1 Để tránh bị phân tầng, chiều cao rơi tự do của hỗn hợp bê tông khi đổ không được vượt quá các giá trị ghi ở Bảng 17.

8.1.3.2 Khi đổ bê tông từ độ cao lớn hơn giá trị Bảng 17 thì cần sử dụng ống vòi voi hoặc máng nghiêng:

1. Khi dùng ống vòi voi mà chiều cao đổ trên 10 m thì phải có thêm thiết bị chấn động. Ống vòi voi được phép đặt nghiêng so với phương thẳng đứng không quá 0,25 m trên 1 m chiều cao nhưng đoạn ống dưới cùng phải thẳng đứng;
2. Khi dùng máng nghiêng thì máng phải kín và nhẵn. Chiều rộng máng không được nhỏ hơn 3–3,5 lần D_max cốt liệu lớn nhất. Độ dốc máng phải đảm bảo để hỗn hợp không bị tắc cũng không trượt quá nhanh gây phân tầng. Cuối máng cần đặt phễu để hướng hỗn hợp rơi thẳng đứng vào vị trí đổ. Lòng máng cần thường xuyên vệ sinh sạch vữa xi măng.

8.1.4 Trong quá trình đổ bê tông phải giám sát chặt chẽ:

1. Tình trạng ván khuôn đà giáo và cốt thép để xử lý kịp thời các dịch chuyển hoặc sự cố;
2. Mức đổ đầy hỗn hợp vào ván khuôn phù hợp biện pháp thi công;
3. Che chắn tránh nước mưa rơi vào hỗn hợp khi mưa;
4. Đảm bảo đủ ánh sáng khi thi công ban đêm hoặc sương mù;
5. Chỉ đầm thủ công ở vị trí cấu tạo không cho phép đầm máy.

8.1.5 Chiều dày mỗi lớp bê tông đổ không vượt quá Bảng 18.

8.1.6 Bê tông kết cấu chiều dày lớn có thể đổ nhiều lớp (căn cứ Bảng 18) như sau:

1. Đổ liên tục từng lớp nằm ngang chiều dày đều nhau, theo một phương nhất định ở tất cả các lớp;
2. Đổ theo bậc thang (cùng lúc đổ 2–3 lớp) theo biện pháp được duyệt;
3. Trong trường hợp phải dừng đổ, thời gian tạm dừng không vượt quá Bảng 19;

4. Khi phải dừng lâu hơn thì chủ động cấu tạo thành mạch ngừng thi công. Khi đó phải chờ đến khi bê tông đạt tối thiểu 1,5 MPa, xử lý bề mặt như 8.4.2 rồi mới đổ tiếp.

8.1.7 Bê tông móng, đặc biệt móng chịu tải trọng động, nên đổ liên tục một đợt cả khối móng.

8.1.8 Bê tông cột, tường:

1. Đổ liên tục toàn bộ (hoặc đoạn) cột cao ≤ 5 m, tường cao ≤ 4 m. Với cột > 5 m hoặc tường > 4 m có thể đổ không mạch ngừng nhưng bố trí chờ 1–2 giờ cho co ngót bớt (mặt bê tông lắng nhưng còn mềm);
2. Đổ từng đoạn ≤ 2 m với cột cạnh < 40 cm, cột có đai chồng chéo hoặc tường dày < 15 cm.

8.1.9 Bê tông khung có thể đổ liên tục: đổ xong cột, chờ 1–2 giờ cho co ngót bớt rồi đổ dầm. Chỉ khi cần mới cấu tạo mạch ngừng theo 8.4.

8.1.10 Bê tông dầm, bản (sàn):

1. Khi yêu cầu toàn khối với cột/tường: đổ xong cột/tường, chờ 1–2 giờ rồi đổ dầm, bản;
2. Nếu không yêu cầu toàn khối: để mạch ngừng ở cột/tường cách mặt dưới dầm/bản 2–3 cm;
3. Dầm và bản nên đổ đồng thời. Chỉ xem xét đổ riêng dầm lớn (h > 80 cm) nhưng phải bố trí mạch ngừng theo 8.4.

8.1.11 Bê tông vòm:

1. Đổ đồng đều từ hai chân vòm lên đỉnh;
2. Khẩu độ < 10 m: nên đổ liên tục từ chân đến đỉnh;
3. Khẩu độ > 10 m: cứ 2–3 m để một đoạn cách quãng rộng 0,6–0,8 m vuông góc trục cong; chèn bê tông không co sau khi phần trước đã co ngót.

8.1.12 Bê tông tường hầm (trên tường có bản/vòm):

1. Đổ từng lớp tường lên đều tới hết cao độ (nếu trên là bản) hoặc cách chân vòm 40 cm thì dừng 1–2 giờ rồi mới thi công bản/vòm;
2. Phần tiếp giáp tường–chân vòm xử lý theo quy định thiết kế.

8.1.13 Bê tông mặt đường hoặc sân bãi: đổ thành dải rộng 3–4 m theo cách “một bỏ một”, dùng thanh đầm trượt để làm phẳng; khi hai dải liền kề rắn chắc (đã co ngót) thì đổ dải giữa. Có thể thi công theo phương pháp thông thường, sau đó cắt khe co giãn theo 8.4.4.

8.2 Đầm bê tông

8.2.1 Yêu cầu đầm:

1. Có thể dùng các loại đầm khác nhau, nhưng sau đầm bê tông phải đặc chắc, không rỗ;
2. Thời gian đầm tại mỗi vị trí vừa đủ để chặt nhưng không phân tầng. Dấu hiệu: hỗn hợp ngừng lún, hồ nổi láng, hết bọt khí. Thời gian phù hợp: đầm mặt 20–60 s, đầm dùi 20–40 s;
3. Không truyền rung trực tiếp lên khung thép, chi tiết đặt sẵn, giằng, ván khuôn;
4. Bước di chuyển đầm dùi ≤ 1,5 bán kính tác dụng (≈ 15–60 cm tùy loại) và cắm sâu vào lớp trước 5–10 cm. Sơ đồ tham khảo Phụ lục G – G.1.

8.2.2 Đầm lại, xoa lại:

1. Với mặt rộng (sàn, mái, sân bãi, đường): có thể đầm bàn lại hoặc máy xoa để tăng cường độ, xóa nứt co mềm;
2. Thời điểm thích hợp: 2–3 giờ khi > 30°C, 3–4 giờ khi mát (ấn ngón tay còn mềm). Có thể rắc lớp mỏng 1–2 cm vữa xi măng cát khô (tỷ lệ như bê tông kết cấu) rồi đầm/xoa lại.

8.3 Bảo dưỡng bê tông

8.3.1 Ngay sau tạo hình và làm phẳng, phải bảo dưỡng trong điều kiện ẩm & nhiệt thuận lợi.

8.3.2 Thời gian bảo dưỡng ẩm tối thiểu: ≥ 7 ngày đêm (kết cấu thông thường); ≥ 14 ngày (chịu uốn, chống thấm, môi trường ăn mòn). Có thể rút ngắn đối với ngoài trời khi thời tiết thuận lợi (Phụ lục G – G.2).

8.3.3 Quy trình:

1. Bảo dưỡng ban đầu: Che đậy ngay (bạt, nilon…) tới khi bê tông đạt 0,5 MPa (≈ 3–4 h khi > 30°C; 4–6 h khi ≤ 30°C; nhận biết: té nước không vẩn đục);
2. Bảo dưỡng tiếp theo: Tưới ướt liên tục hoặc phun màng giữ ẩm cho tới hết thời gian bảo dưỡng;
3. Bảo vệ khỏi va đập, rung. Chỉ di chuyển người, lắp ván khuôn tầng trên khi đạt ≥ 2,5 MPa (≈ 20 h khi > 20°C; 24 h khi ≤ 20°C).

8.3.4 Màng giữ ẩm nên dùng cho kết cấu đứng; thực hiện theo chỉ dẫn nhà sản xuất.

8.3.5 Tưới nước nên dùng cho kết cấu nằm ngang; duy trì mặt luôn ẩm, không khô trắng.

8.3.6 Bê tông tiếp xúc nước ngầm: tránh tác động nước tới khi đạt 50% cấp cường độ (≈ 3 ngày).

8.3.7 Với bê tông khối lớn: bảo dưỡng ẩm, cách nhiệt, kiểm soát nhiệt độ, chênh lệch nhiệt và tháo lớp cách nhiệt theo TCVN 14334:2025.

8.4 Mạch ngừng thi công và khe co giãn

8.4.1 Mạch ngừng thi công phải:

1. Đặt ở vị trí lực cắt & mômen nhỏ, vuông góc phương truyền lực nén vào kết cấu (vuông góc trục cột, dầm hoặc bề mặt tấm/tường);
2. Mạch nằm ngang nên đặt ở cao độ đỉnh ván khuôn;
3. Mạch đứng/nghiêng cấu tạo bằng lưới thép mắt 5–10 mm kết hợp khuôn chắn có khe hở cho cốt thép xuyên qua.

8.4.2 Bố trí mạch ngừng tham khảo Phụ lục G – G.3.

8.4.3 Xử lý mạch ngừng:

1. Khi lớp trước chưa đủ cứng (chưa đạt 1,5 MPa hoặc đi lại còn lún) thì không thi công tiếp;
2. Khi đi lại được: phun nước áp lực/bàn chải tẩy sạch màng xi măng (lộ vữa/cốt liệu), vệ sinh bùn, thấm khô và làm sạch vữa bám cốt thép;
3. Rải vữa xi măng cát thô dày 2–3 cm (tỷ lệ như bê tông kết cấu) hoặc đổ trực tiếp bê tông mới, đầm kỹ mặt tiếp xúc.

8.4.4 Khe co giãn

8.4.4.1 Với kết cấu nằm ngang (nền, đệm, mặt đường, sân bãi…):

1. Thời điểm cắt để không mẻ cạnh (thường 8–12 h sau đổ hoặc cắt thử);
2. Độ sâu khe: 0,25–0,33 chiều dày kết cấu;
3. Khoảng cách khe: 24–36 lần chiều dày kết cấu;
4. Ô cắt nên vuông; tránh giao chữ T, tam giác góc nhọn.

8.4.4.2 Với kết cấu đứng dài (tường, vách): có thể đặt “bẫy co” cách nhau 3–4 m bằng thanh tiết diện chữ nhật hoặc tam giác, đáy tỳ ván khuôn, đỉnh chạm cốt đai/cấu tạo; vết nứt tại bẫy co xảm kín bằng vật liệu đàn hồi chống thấm.

8.5 Thi công bê tông trong thời tiết nóng và mùa mưa

8.5.1 Thời tiết nóng

8.5.1.1 Nóng khi nhiệt độ môi trường > 30°C. Khống chế nhiệt độ hỗn hợp: khi trộn ≤ 30°C, khi đổ ≤ 35°C.

8.5.1.2 Biện pháp điều chỉnh nhiệt độ:

1. Che nắng cát đá, dây chuyền trộn và nơi đổ; sơn sáng thiết bị;
2. Tưới/làm mát cốt liệu lớn;
3. Dùng nước mát (nước máy lạnh/đá băng) để trộn;
4. Hạn chế dùng xi măng nóng (> 70°C);
5. Dùng phụ gia chậm đông kết hoặc giảm nước chậm đông kết;
6. Làm mát ván khuôn, cốt thép, nền bằng phun nước (không đọng nước);
7. Đổ bê tông ban đêm/sáng sớm; hạn chế thi công khi môi trường > 35°C. (Xem Phụ lục E – E.3).

8.5.1.3 Giai đoạn bảo dưỡng ban đầu: nếu xuất hiện nứt co mềm khi hỗn hợp còn mềm, có thể đầm/xoa lại lớp mặt (8.2.2) để xóa nứt.

8.5.1.4 Giai đoạn tiếp theo: dùng bao tải phun ướt phủ mặt nằm ngang; dùng chất tạo màng cho mặt đứng.

8.5.2 Mùa mưa

8.5.2.1 Yêu cầu:

1. Tiêu thoát nước bãi cát, đá;
2. Thử độ ẩm cốt liệu để điều chỉnh nước trộn, giữ nguyên N/X;
3. Có mái che khối đổ khi dự kiến mưa;
4. Có hố thu và bơm nước tại hố đào công trình ngầm (hố sâu hơn phần bê tông đổ; có lưới chắn bùn rác). Bê tông mới đổ không bị ngập tới khi đạt 50% cấp cường độ (≈ 3 ngày).

8.5.2.2 Khi dính nước mưa, lớp hỗn hợp bê tông bề mặt dày 30–50 mm phải loại bỏ rồi mới đổ tiếp.

8.6 Thi công bê tông bằng phương pháp đặc biệt

8.6.1 Khi không thể/không hiệu quả dùng phương pháp truyền thống (8.1–8.2) thì áp dụng phương pháp đặc biệt; lập biện pháp theo điều kiện thi công & thiết kế và được phê duyệt trước.

8.6.2 Một số phương pháp: bê tông tự lèn, bê tông cốt sợi, bê tông chống thấm mái, bê tông khối lớn, ván khuôn trượt, đổ dưới nước, bê tông phun (Phụ lục G – G.4).

8.7 Kiểm tra và nghiệm thu khối đổ

8.7.1 Kiểm tra khối đổ

8.7.1.1 Kiểm tra tại hiện trường trên cơ sở đánh giá sự phù hợp của ván khuôn, cốt thép, hỗn hợp trộn sẵn, thi công; thí nghiệm cường độ nén và các chỉ tiêu cơ lý theo thiết kế/tiêu chuẩn. Yêu cầu tại Bảng 20.

8.7.1.2 Mẫu kiểm tra cường độ nén và chỉ tiêu khác được lấy tại nơi đổ, đúc & bảo dưỡng theo TCVN 3105:2022.

8.7.1.3 Mẫu nén lấy theo tổ: 1 tổ/tuổi thí nghiệm gồm 3 viên 150×150×150 mm. Số tổ theo thiết kế, khi không có thì lấy theo thể tích & dạng kết cấu:

1. Móng đỡ kết cấu: cứ 100 m³ lấy 1 tổ; vẫn lấy 1 tổ nếu < 100 m³;
2. Móng bệ máy > 50 m³: cứ 50 m³ lấy 1 tổ; ≤ 50 m³: ≥ 1 tổ/khối;
3. Dầm chuyển, sàn chuyển, trụ & mũ trụ cầu: cứ 60 m³ lấy 1 tổ; < 60 m³ vẫn 1 tổ;
4. Khung, thành mỏng (cột, dầm, bản, tường, vòm…): cứ 20 m³ lấy 1 tổ; < 20 m³ vẫn 1 tổ;
5. Kết cấu đơn chiếc < 20 m³: vẫn 1 tổ;
6. Nền, đường, sân bãi: cứ 200 m³ 1 tổ; < 200 m³ vẫn 1 tổ (nếu yêu cầu kéo khi uốn: lấy thêm 1 tổ).

8.7.1.4 Kiểm tra mác chống thấm: cứ 500 m³ 1 tổ (≥ 1 tổ/kết cấu). Độ mài mòn: cứ 200 m³ khoan 1 tổ. Chỉ tiêu khác theo thiết kế.

8.7.1.5 Đánh giá cường độ nén tuổi 28 ngày (hoặc tuổi khác):

1. Theo khối đổ: đạt cấp cường độ B khi trung bình các tổ ≥ 1,285·B và không tổ nào < 1,1·B;
2. Theo lô bê tông: đạt B khi trung bình các tổ ≥ R_yc và không tổ nào < B hoặc < (R_yc − 4). Xác định R_lô, R_yc theo TCVN 10303:2014.

8.7.1.6 Cường độ kéo khi uốn theo TCVN 3119:2022; mác chống thấm theo TCVN 3116:2022; độ mài mòn theo TCVN 3114:2022. Đạt khi thí nghiệm đạt thiết kế.

8.7.1.7 Ví dụ lấy mẫu & đánh giá tham khảo Phụ lục G – G.6.

8.7.2 Nghiệm thu khối đổ

8.7.2.1 Hồ sơ khi nghiệm thu khối đổ:

1. Bản vẽ thi công & chỉ dẫn kỹ thuật;
2. Biện pháp thi công được duyệt;
3. Biên bản nghiệm thu ván khuôn, cốt thép; biên bản giao nhận bê tông trộn sẵn;
4. Biên bản lấy mẫu, kiểm tra cường độ nén & chỉ tiêu cơ lý khác;
5. Phiếu thí nghiệm cường độ nén & chỉ tiêu cơ lý ở tuổi thiết kế.

8.7.2.2 Khối đổ được nghiệm thu khi thỏa mãn Bảng 20. Mẫu biên bản tham khảo Phụ lục D.7.

9. Kiểm tra và nghiệm thu kết cấu hoàn thành

9.1 Kiểm tra kết cấu sau thi công

9.1.1 Sau khi thi công toàn bộ các khối đổ, cần kiểm tra:

1. Sai lệch kích thước so với thiết kế (mức cho phép: Bảng 21);
2. Chất lượng bề mặt so với quy định (mức cho phép: Bảng 22).

9.1.2 Mẫu biên bản kiểm tra sai lệch kích thước: Phụ lục H – H.1. Mẫu biên bản kiểm tra chất lượng bề mặt: Phụ lục H – H.2.

9.2 Xử lý khuyết tật

9.2.1 Kết cấu coi là có khuyết tật khi:

1. Vị trí, kích thước, tiết diện; chi tiết neo; loại/đường kính/vị trí cốt thép; chiều dày lớp bảo vệ; cường độ & chỉ tiêu cơ lý của bê tông không phù hợp thiết kế;
2. Thi công nối thép, bảo dưỡng, tháo khuôn không đúng chỉ dẫn/tiêu chuẩn; bề mặt rỗ, hở thép hoặc nứt vượt giới hạn.

9.2.2 Khi có khuyết tật: nhà thầu lập hồ sơ hiện trạng, đề xuất biện pháp; được tư vấn thiết kế chấp thuận & chủ đầu tư phê duyệt trước khi thực hiện.

9.2.3 Xử lý phải đảm bảo tính toàn khối & khả năng chịu tải; nhu cầu gia cường quyết định bằng tính toán.

9.2.4 Xử lý một số khuyết tật thường gặp (sai kích thước vượt Bảng 21; chất lượng bề mặt vượt Bảng 22; bê tông không đạt cường độ/chỉ tiêu thiết kế) tham khảo Phụ lục H – H.3.

9.2.5 Khuyết tật phải xử lý xong trước khi nghiệm thu kết cấu hoàn thành. Mẫu biên bản nghiệm thu xử lý khuyết tật: Phụ lục H – H.3.

9.3 Nghiệm thu kết cấu hoàn thành

9.3.1 Nghiệm thu cho toàn bộ hoặc một phần kết cấu (móng, ngầm, thân) trước khi chuyển bước thi công khác.

9.3.2 Hồ sơ khi nghiệm thu kết cấu hoàn thành:

1. Hồ sơ thiết kế (bản vẽ thi công, chỉ dẫn kỹ thuật, quy trình bảo trì…);
2. Hồ sơ biện pháp thi công được duyệt; kết quả tính toán đà giáo đặc biệt & số liệu thử tải đà giáo;
3. Hồ sơ vật liệu bê tông (TPBT chính thức – PL E – E.1 kèm chứng chỉ & phiếu thử; chứng chỉ & phiếu thử các lô vật liệu đã dùng);
4. Hồ sơ cốt thép (chứng chỉ & phiếu thử cơ lý các lô);
5. Hồ sơ thi công các khối đổ (biên bản nghiệm thu khối đổ – PL G – G.5 kèm phiếu thử cường độ & chỉ tiêu khác);
6. Hồ sơ kiểm tra kết cấu đã thi công (biên bản sai lệch kích thước – PL H – H.1; chất lượng bề mặt – PL H – H.2; nghiệm thu xử lý khuyết tật – PL H – H.3 nếu có);
7. Hồ sơ hoàn công kết cấu (bản vẽ đóng dấu hoàn công – PL H – H.4);
8. Hồ sơ thí nghiệm đối chứng, kiểm định, thử tải (nếu có);
9. Hồ sơ quan trắc (nghiêng, lún, nứt, thấm, hư hỏng khác);
10. Các hồ sơ/tài liệu liên quan khác (nếu có).

9.3.3 Mẫu biên bản nghiệm thu kết cấu hoàn thành tham khảo Phụ lục H – H.5.